Draaiorgel 'de Harmonica'

Stadsorgel van Den Helder

Onze Nederlandse cultuur lijkt te vervagen, maar niet in Den Helder. Sinds 1975 zijn daar de Helderse Draaiorgelvrienden actief om een traditie in stand te houden.

Het 90 toets draaiorgel 'de Harmonica' wordt beheerd en geëxploiteerd door de vrijwilligers van 'Stichting Helderse Draaiorgelvrienden'. Vrijwel elke zaterdag presenteren zij het orgel in de Helderse binnenstad. Op een originele houten, driewielige duwkar en altijd met de hand gedraaid, zoals dat een eeuw geleden al gebeurde.

Het orgel brengt sfeer en gezelligheid in de stad. Ik ben altijd weer blij als het zaterdag is.
- Jan Mooij

Behalve in het centrum van Den Helder wordt draaiorgel 'de Harmonica' ook gepresenteerd bij speciale gelegenheden en op evenementen in binnen- en buitenland.

Stichting Helderse Draaiorgelvrienden

Wie zijn wij

Stichting Helderse Draaiorgelvrienden is opgericht op 7 december 2018 door de vrijwilligers van de Kring van Helderse Draaiorgelvrienden en heeft de volgende doelen gesteld:

 

 

Het behalen van winst is nadrukkelijk géén doel.

 

Conform artikel 2 van de statuten.

Eigendom

Het in eigendom verwerven van het 90 toets draaiorgel 'de Harmonica'.

Behoud

Het behouden van het orgel voor de burgers van Den Helder.

Onderhoud

Zorg dragen voor het regulier onderhoud van het orgel.

Exploitatie

Het presenteren van het orgel in de binnenstad van Den Helder door vrijwilligers

Promotie

Levend houden van de draaiorgelcultuur in Nederland.

Financiën

Verwerven van voldoende fondsen om voornoemde doelen te behalen.

Het bestuur

Wim Snoerwang

Voorzitter

Vanaf de oprichting in 1975 actief als exploitant en vergunninghouder. Voormalig voorzitter van de landelijke vereniging Kring van Draaiorgelvrienden en sinds 2018 voorzitter van de Stichting Helderse Draaiorgelvrienden.

Albert de Vries

Penningmeester

Als zoon van mede-oprichter Klaas de Vries is Albert al vroeg betrokken bij de exploitatie van draaiorgel de 'de Harmonica'. Sinds de oprichting van de stichting is hij verantwoordelijk voor de financiën.

Marco Hage

Secretaris/webmaster

Ooit, lang geleden, op zijn brommer aan komen waaien bij het orgel en niet meer weggegaan. Maakt af en toe nieuwe muziekboeken en is vaste chauffeur van het orgel. In het bestuur is hij secretaris en webmaster.

Comité van aanbeveling

  • Mr. K.F. Schuiling

    Burgemeester van Groningen

    Een draaiorgel in het straatbeeld is voor jong en oud. Je ziet zo vaak kinderen spontaan een dansje maken! En dat zien we ook in Den Helder. Wij zijn een vrolijke stad en daar hoort ons draaiorgel gewoon bij!

  • Mr. F.A. de Gelder

    Directeur van Paleis Soestdijk

    Was eerder directeur van museum Speelklok in Utrecht, ging daarna de politiek in en werd wethouder van Economische Zaken, Cultuur en Stadspromotie in Utrecht. Daarna was hij vijf jaar lang directeur van Utrecht Sience Park. In 2018 werd hij benoemd tot voorzitter van Industrievereniging Lage Weide, een bedrijventerrein in Utrecht.

  • Mevr. Drs. M. van Dijk

    Directeur van Museum Speelklok

    Marian van Dijk is de directeur van Museum Speelklok in Utrecht. Daarvoor was zij 5 jaar directeur van Slot Zuylen te Oud Zuilen. Zoals bij Museum Speelklok de collectie het museale met het muzikale verenigt, is dat ook terug te zien in van Dijk’s achtergrond als organist, muziekwetenschapper en museoloog.

  • Mevr. H. Keur-Polman

    Wethouder Cultuur van Gemeente Den Helder

    Het draaiorgel is een uniek Nederlands fenomeen en kan worden gezien als een belangrijk onderdeel van het Nederlands cultureel erfgoed. Als wethouder cultuur waardeer ik dan ook de aanwezigheid in ons Helderse straatbeeld.

Anbi-status

Help ons en word donateur

Het beheren en exploiteren van een draaiorgel is een kostbare zaak. Stichting Helderse Draaiorgelvrienden is hiervoor voor een groot deel afhankelijk van u. Wij zijn blij met elke gift die u op zaterdag in ons mansbakje doet. Wilt u iets extra geven? Word dan donateur van Stichting Helderse Draaiorgelvrienden!
 

Wie zijn wij

Stichting Helderse Draaiorgelvrienden
RSIN/Fiscaalnr: 859444326
KvKnummer: 73294365

 

IBAN: NL14 RABO 0335 6938 14
t.n.v. Stichting Helderse Draaiorgelvrienden
Den Helder

5,00 eenmalig

10,00 eenmalig

15,00 eenmalig

25,00 eenmalig

50,00 eenmalig

100,00 eenmalig

 

 

 

 

Stand van zaken

Op 30 september 2021 werd het koopcontract ondertekend en werd de 'Harmonica' eigendom van de Stichting Helderse Draaiorgelvrienden. Bij de overdracht kon reeds een bedrag van 64.000 Euro worden betaald, 80% van de aankoopprijs. Het resterende deel werd door de verkoper als renteloze lening verstrekt.
 

Nog te betalen:

Afbetaald 94,25%
5,75%

Een lesje geschiedenis

De Harmonica op Youtube

 

Speciale activiteiten

Het 90 toets draaiorgel 'de Harmonica'

Over de eerste jaren van het draaiorgel 'de Harmonica' is niet veel bekend. Volgens verhalen, opgetekend door liefhebbers van lang geleden, is het orgel omstreeks 1914 gebouwd door de firma Ch. Marenghi in Parijs en heeft het als klein model dansorgel dienst gedaan in de zuidelijke Nederlanden. De Parijse oorsprong werd aanvankelijk vermoed, omdat het front en andere delen van het orgel de typische stijlelementen van Marenghi droegen. Later bij een grootscheepse restauratie werden deze vermoedens bevestigd toen de naam Marenghi ook in de orgelkast werd gevonden.
 
 

Verbouwd door Emil De Vreese

Nadat het orgel door de Anwerpse orgelbouwer Emil De Vreese is verbouwd tot straatorgel komt het rond 1920/1921 in Rotterdam terecht. Het is eigendom van orgelverhuurder Goudswaard die het daar verhuurt. Deze Belgische orgelbouwer De Vreese voorziet zijn orgels vaak van het hoog klinkende register Carillon en om die reden krijgt het orgel in Rotterdam dan ook de naam 'de Kanariepiet'. Er gaan overigens ook stemmen op dat dit vanwege de overwegend geel-groene kleur van het front zou komen. De waarheid zal ergens in het midden liggen. Het orgel blijft tot 1925 actief in Rotterdam.


 

Naar Amsterdam

Als in 1925 het orgel wordt gekocht door de Amsterdamse orgeldraaier George Bijvoet, ook wel bekend onder zijn bijnaam 'de Vuist', en zo verhuist het orgel van Rotterdam naar Amsterdam. Volgens de overleveringen heeft het daar veel succes. Ook hier is de kleur van het front een reden om het orgel een naam te geven. De Amsterdammers noemen het orgel dan ook 'de Spinazieketel'.
Als het rond 1930 slechter gaat met de gezondheid van Bijvoet, verkoopt hij orgel aan een van de bekende Amsterdamse orgelverhuurders, Henk Möhlmann.


 

Een verbouwing door Carl Frei

Als het orgel in handen komt van Henk Möhlmann, stuurt hij het vrij snel naar Breda. Daar woont en werkt de uit het Zwarte Woud afkomstige orgelbouwer Carl Frei. Die heeft voor Möhlmann al diverse orgels verbouwd en doet dat ook met 'de Spinazieketel'. Bij deze verbouwing wordt krijgt het orgel het door Frei ontwikkelde 90 toets-systeem met bijbehorende registers en klankkleur. Daarnaast wordt als extra instrument een zelfspelende accordeon ingebouwd. Zo komt het orgel weer op straat en krijgt het de naam 'de Harmonica'. Om verwarring met een soortgelijk orgel in Rotterdam te voorkomen, wordt het 'de Amsterdamse Harmonica'


 

Met de verbouwing door Carl Frei krijgt 'de Harmonica' de klankkleur die zij tegenwoordig nog heeft. Dat is goed te horen op 78-toeren platen die er in de jaren '30 van zijn gemaakt. De wals Immer oder Nimmer van Emile Waldteufel is opgenomen in twee delen, omdat zo'n lange wals niet in zijn geheel op een kant van de plaat paste. Op deze opname is goed te horen dat 'de Harmonica' vandaag de dag nog nagenoeg hetzelfde klinkt als toen.


 

'De Harmonica' heeft groot succes in Amsterdam en wordt veelvuldig verhuurd en gebruikt tot in 1940 de tweede wereldoorlog uitbreekt. Aanvankelijk werd door de Duitse bezetter de exploitatie van draaiorgels nog toegestaan, maar in 1942 kwam daar een einde aan. Vele draaiorgels verdwenen in pakhuizen, werden verkocht of zelfs in de kachel opgestookt voor een beetje warmte. Een zelfde treurig lot overkwam 'de Harmonica'.
Gek genoeg gebeurde dat bij 'de Harmonica' toen de oorlog al ten einde was. Werd op 5 mei 1945 het orgel nog onder het stof vandaan gehaald om op de dag van de bevrijding te spelen, niet lang daarna verdween het in een hoekje van een orgelpakhuis om daar jaren ongebruikt en versleten te blijven staan.
 
 

Contact met de stichting

Correspondentieadres:

Biestarwe 18, 1761 VS Anna Paulowna

Telefoonnummers:

+31 (0)223 621 257 (voorzitter)

+31 (0)649 070 220 (secretaris)

+31 (0)630 390 076 (penningmeester)